-
1 ἔρνος
ἔρνος, τό, junger Trieb der Pflanzen, Schößling, Ranke, Zweig; ἐλαίης Il. 17, 53; φοίνικος Od. 6, 163; in Vergleichen, wie ὁ δ' ἀνέδραμεν ἔρνεϊ ἶσος, schlank, wie ein junger Baum, schoß er in die Höhe, wuchs er auf, Il. 18, 437; τὸν δ' ἐπεὶ ϑρέψαν ϑεοὶ ἔρνεϊ ἶσον Od. 14, 175; πορφύρεα Pind. N. 11, 29; von Kränzen, I. 1, 66 N. 6, 18; ἔρνεσι δάφνης Eur. Med. 1123; δόνακος Hel. 183; ὕλας Bacch. 876; δρυός Cycl. 615; Theophr. Oft bei den Dichtern übertr. von Menschen, Kind, Sprößling, Λατοῠς Pind. N. 6, 38, vgl. I. 3, 63; οἷον ἔρνος οὔτις ἂν τέκοι ϑεός Aesch. Eum. 636, vgl. Ag. 1506; τῆς σῆς τόδ' ἔρνος νηδύος Eur. Bacch. 1307; Soph. O. C. 1110; Ar. Eccl. 973; Opp. Cyn. 2, 194 sagt sogar vom Hirschgeweih κεράων πολυδαίδαλον ἔρνος. – Ueber den Spiritus vgl. Lexic. περὶ πνευμάτων hinter Valck. Amm. p. 197 u. Elmsl. Eur. Med. 1182.
-
2 τρέφω
τρέφω, äol. u. dor. τράφω, s. Böckh v. l. Pind. P. 2, 44. 4, 115; fut. ϑρέψω, aor. ἔϑρεψα, p. aor. II. ἔτραφον, auch mit intr. Bdtg (s. unten), wie perf. τέτροφα, Od. 23, 237; u. τέτραφα, Lob. Phryn. 577; perf. pass. τέϑραμμαι, τεϑράφϑαι, z. B. Plat. Legg. I, 625 a; Xen. Hell. 2, 3, 24; aor. pass. ἐϑρέφϑην, häufiger aor. II. ἐτράφην, ἐτράφημεν, τράφεν, für ἐτράφησαν, Il. 23, 348; aor. I. med. ἐϑρεψάμην, ϑρέψαιο Od. 19, 368; ϑρέψομαι hat pass. Bdtg, Plat. u. Xen.; dafür selten τραφήσομαι, Dem. 60, 32; – festmachen, eine Flüssigkeit dicht werden lassen, z. B. γάλα ϑρέψαι, die Milch gerinnen lassen, Od. 9, 246; τνρὸν τρέφειν, Theocr. 25, 106; auch von der Kälte, gefrieren lassen; pass. dicht, fest werden, gerinnen, gefrieren. – Gew. fett od. dick machen, füttern, ernähren, großziehen u. pflegen; bes. Kinder im Hause aufziehen u. erziehen, οἰκωφελἰη τρέφει ἀγλαὰ τέκνα, Od. 14, 233; πύκα δ' ἔτρεφε δῖα Θεανώ, ἶσα ωίλοισι τέκεσσι, Il. 5, 70; ὅ σ' ἔτρεφε τυτϑὸν ἐόντα, 8, 283; neben ἀτιτάλλω, 16, 191; ἥ μ' ἔτεχ', ἥ μ' ἔϑρεψε, Od. 2, 131; u. im med., für sich aufziehen, ἕως ϑρέψαιο φαίδιμον οἱόν, 19, 368; Kalvpsö sagt vom Odysseus τὸν μὲν ἐγὼ φίλεόν τε καὶ ἔτρεφον, Od. 5, 135, u. sonst; ὁ τρεφόμενος heißt her Knabe, so lange er noch von den Frauen aufgezogen wird, bis zu seinem fünften Jahre, Her. 1, 136; Tragg., wie in Prosa, ϑαρσεῖτε παῖδες μητέρων τεϑραμμένοι, Aesch. Spt. 774. – Auch Sklaven u. Vieh halten, οθς ἰκύνας) τρέφον ἐν μεγάροισιν, Il. 22, 69; Od. 21, 364; ἔϑρεψεν δὲ λέοντα, Aesch. Ag. 854; τρέφοοσι κρήνης φύλακα χωρίτην ὄφιν, Soph. frg. 219; δοῦλος οὐκ ὠνητός, ἀλλ' οἴκοι τραφείς, O. R. 1123. – Von Pflanzen, ziehen, τὸν μὲν ἐγὼ ϑρέψασα φυτὸν ἃς γουνῷ ἀλωῆς, Il. 18, 57; ἀνὴρ τρέφει ἔρνος ἐλαίης, 17, 53; Od. 14, 175; u. in mannichfachen Uebertragungen, ὕλη τρέφει ἄγρια, Il. 5, 52; φάρμακα τρέφει χϑών, die Erde bringt Gifte hervor, 11, 741; vgl. οὐδὲν ἀκιδνότερον γαῖα τρέφει ἀνϑρώποιο, Od. 18, 130; ὕεσσι τρέφει ἀλοιφήν, es macht den Schweinen Fett wachsen, setzt ihnen Fett an, 23, 410; χαίτην τρέφειν, das Haar wachsen lassen, Il. 23, 142; ὃν πόντος τρέφει, Pind. I. 1, 48; ἄμμε ϑρέψει μελέτα, Ol. 9, 106; auch αἰχμὰν ϑρέψε, N. 10, 13; Ἰασονα τρέφε, 3, 51; P. 4, 115; u. med., ἐϑρέψαντο δράκοντες, O. 6, 46; τά νιν ϑρέψαντο, P. 9, 88, wie Aesch. Spt. 19; τεκοῦσα τόνδ' ὄφιν ἐϑρεψάμην, Ch. 915; vgl. Soph. O. R. 1143; Eur. Herc. F. 458; u. in Prosa, Plat. Conv. 212 a u. sonst. – Uebertr. νόσον τρέφειν, Soph. Phil. 784; οἵας λατρείας ἀνϑ' ὅσου ζήλου τρέφει, Ai. 498; ἀεί τιν' ἐκ φόβου φόβον τρέφω, Tr. 28, und in ähnlichen Uebertragungen öfter; vgl. noch ἵνα γνῷ τρέφειν τὴν γλῶσσαν ἡσυχωτέραν, Ant. 1076; das perf. in akt. Bdtg, ὅτι καὶ πόλις τέτροφεν ἄφιλον, = ἔχει, O. C. 186; ὑπήνην, wachsen lassen, Ar. Vesp. 477; oft in Prosa, unterhalten, τὸ ἥμισυ τοῦ στρατοῦ, Thuc. 4, 83; τὰς ναῦς, 8, 44, und sonst oft von Heeren; Plat. vrbdt τρέφειν τε καὶ αὔξειν μέγαν, Rep. VIII, 565 c; τρ. καὶ παιδεύειν, III, 414 d, u. oft; σῖτος, ᾡ ϑρεψόμεϑα, Xen. An. 6, 3, 20; vgl. Cyr. 3, 3, 16; Sp., ἡ ϑρέψασα, das Vaterland, Pol. 4, 17, 12, u. öfter. – Der aor. II. ἔτραφον u. das perf. τέτροφα haben bei Hom. intr. Bdtg : πολλὴ περὶ χροῒ τέτροφεν ἅλμη, viel Salzwasser setzte sich ihm um die Haut fest, Od. 23, 237; ὃς ἐνϑάδε γ' ἔτραφ' ἄριστος, Il. 21, 279, = ἐτράφη; so λέοντε δύω ἐτραφέτην ὑπὸ μητρί, 5, 555, = ἐτραφήτην; u. so steht oft neben einander γενέσϑαι τε τραφέμεν τε, z. B. 18, 436, für τραφεῖν, was = τραφῆναι gebraucht ist; auch Hes. Th. 480; aber freilich ist in ἅμα τράφεν ἠδ' ἐγένοντο, Il. 1, 251 Od. 4, 723, τράφεν Abkürzung von ἐτράφησαν. Nur Il. 23, 90 steht ἔτραφεν in akt. Bdtg, wo aber Spitzner ἔτρεφεν aufgenommen hat, nach 5, 70. Der homer. Gebrauch findet sich auch bei sp. D., wie Callim. Iov. 55, Orph. Arg. 378.
-
3 τηλεθάω
(τηλεθάω), verlängerte Form für ϑάλλω (aus τέϑηλα für ϑηλετάω), nur episch und nur im partic. praes., τηλεϑάων oder τηλεϑόων, reichlich grünend, blühend; mit ἐριϑηλής vrbdn, Il. 17, 55 ἐριϑηλὲς ἔρνος ἐλαίης, καλὸν τηλεϑάον; ἐλαῖαι τηλεϑόωσαι Od. 7, 116. 11, 590; δένδρεα τηλεϑόωντα Od. 7, 114. 13, 196; ὕλη τηλεϑόωσα Iliad. 6, 148 Od. 5, 63; in der Iliad. auch χαίτην τηλεϑόωσαν, volles Haar, 23, 142, u. παῖδας τηλεϑάοντας (wo auch τηλεϑόωντας stehen könnte), 22, 423; wovon strotzen, τινί, H. h. 6, 41.
-
4 δονέω
δονέω (vgl. δινέω), hin und her bewegen, schütteln. Hom. dreimal: von einem ἔρνος ἐλαίης Iliad. 17, 55 τὸ δέ τε πνοιαὶ δονέουσιν παντοί ων ἀνέμων; Iliad. 12, 157 ἄνεμος ζαής, νέφεα σκιόεντα δονήσας; von βόες ἀγελαῖαι Odyss. 22, 300 τὰς μέν τ' αἰόλος οἶστρος ἐφορμηϑεὶς ἐδόνησεν ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ, umhertreiben, umherjagen. – Folgende: ἀνέμῳ δεδονημένος ἄχερδος Theocr. 24, 88, vgl. 7, 135; Ap. Rh. 3, 1376 u. Luc. gymn. 20; ἔρως με δονεῖ Ar. Eccl. 954, wie Sappho frg. 10; παλάμᾳ δονέων ἄκοντα Pind. P. 1, 44, schwingen; ϑρόον ὕμνων, Hymnenklang ertönen lassen, N. 8, 81; vgl. Anacr. 59 ἀνὰ βάρβιτον δονήσω, u. ὑπάτην πλήκτροισιν Agath. 68 (XI, 352); sonst oft bei Dichtern; auch auf den Geist übertr., durch Leidenschaften in Bewegung setzen, beunruhigen; δοναϑεῖσα φρήν Pind. P. 6, 36, wie αὔρη ἐμὰς φρένας δονείτω Dionys. 1; νόος ἔρωτι δονεύμενος Bion. 4, 5. Eigenthümlich ὀσμὴ μυκτῆρα δονεῖ Mnesim. bei Ath. IX, 403 d (v. 60). – Seltener in Prosa; δονέουσι τὸ γάλα, schütteln, Her. 4, 2; Xen. Symp. 2, 8, l. d. Am häufigsten im pass., in Aufruhr sein, ἡ Ἀσίη ἐδονέετο Her. 7, 1, u. Sp., wie App. B. C. 4, 52; Hdn. 7, 5, 19.
-
5 ΒΡΎω
ΒΡΎω (vgl. βλύω), nur praes. u. impf., 1) hervorsprossen, bes. vom üppigen Wachsen der Pflanzen; überströmen, von jeder Fülle (VLL. πηγάζειν, ἀνϑεῖν, αὔξεσϑαι), a) c. dat., von einem ἔρνος ἐριϑηλὲς ἐλαίης Iliad. 17, 56 καί τε βρύει ἄνϑεϊ λευκῷ (ἅπαξ εἰρημ.), strotzt von Blüthe; βίος βρύων μελίτταις καὶ προβάτοις καὶ στεμφύλοις Ar. Nubb. 46; übertr., ϑράσει Aesch. Ag. 167; vgl. Suppl. 996; Eur. Bacch. 107; Prosa, γῆ βρύουσα φυτοῖς Arist. u. Sp. – b) c. gen., δάφνης Soph. O. C. 16; νόσου Aesch. Ch. 59; p. bei Ath. II, 39 c; Alexis ib. IX, 367 f; Plat. Ax. 371 c; ὧραι παγκάρπου γονῆς βρύουσι Philostr. – c) erst bei K. S. mit acc., φωνὴ μυρία ἀγαϑὰ βρύουσα, von Heil überströmend, Chrys. Auch absolut, βρύων ϑάλλος Soph. El. 422; Xen. Cyn. 5, 12. – 2) in üppiger Fülle hervorsprossen lassen, Χάριτες ῥόδα βρύουσι Anacr. 44, 2; vgl. Theopomp. bei Ath. III, 77 e; Luc. Tragod. 117 u. a. Sp.
См. также в других словарях:
έρνος — ἔρνος, ὁ (Μ), ἔρνος, τὸ (Α) 1. βλαστάρι, βλαστός («τρέφει ἀνήρ ἔρνος ἐλαίης», Ομ. Ιλ.) 2. μτφ. τέκνο, απόγονος («Διγενής Ἀκρίτης τῶν Καππαδόκων ὁ τερπνὸς... ἔρνος», Διγεν. Ακρ.) αρχ. 1. στον πληθ. τά ἔρνεα τα στεφάνια που φορούσαν οι νικητές… … Dictionary of Greek